रामेछाप जिल्लाको पर्यटन सम्भावना: प्राकृतिक र सांस्कृतिक धरोहरहरूको अध्ययन

रामेछाप जिल्ला नेपालको प्रदेश नं ३ (हाल बागमती प्रदेश) अन्तर्गतको मध्य पहाडी जिल्ला हो। यो जिल्ला काठमाडौं उपत्यकादेखि करिब १३२ किलोमिटर पूर्वमा अवस्थित छ । रामेछापको प्रमुख प्रशासनिक केन्द्र मन्थली हो । जसलाई हाल जिल्ला सदरमुकामको रूपमा चिनिन्छ।

रामेछाप जिल्लाको सदरमुकाम मन्थली विश्वकै सर्वोच्च शिखर सगरमाथा क्षेत्रको प्रमुख प्रवेशद्वारको रूपमा परिचित छ। यो नेपालका प्रमुख पर्वतारोहणको गन्तव्यहरूमा एक हो । र, सगरमाथा (एभरेस्ट) ट्रेकिङ गर्नेहरूको लागि पहिलो गन्तव्यको रूपमा काम गर्छ। लुक्ला जानका लागि प्रमुख प्रवेशद्वार मन्थली रहेको छ , जहाँबाट पर्यटकहरू लुक्ला जानका लागि यात्रा सुरु गर्छन् । प्राकृतिक सौन्दर्य, सांस्कृतिक विविधता, र धार्मिक स्थलहरूले यो क्षेत्रलाई पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा उभ्याउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छन्। यद्यपि, अहिलेको अवस्थामा यस क्षेत्रको पर्यटन उद्योगले पर्याप्त ध्यान पाएको छैन, यहाँ विभिन्न प्राकृतिक, सांस्कृतिक र ऐतिहासिक स्थलहरू रहेका छन्, जसले पर्यटन क्षेत्रलाई विकास गर्न ठूलो अवसर दिन सक्छ।

रामेछापले पर्यटन क्षेत्रमा निम्न लाभहरू उठाउन सक्छ

१. प्राकृतिक सौन्दर्यको खानी

रामेछापमा रहेको हरियाली, हिमाली दृश्य, र मनोरम भू-दृश्यले पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्न सक्ने ठूलो क्षमता बोकेको छ। दोरम्बा सैलुङ र ठोसे क्षेत्रमा रमणीय दृश्यावली र पदयात्राका मार्गहरू छन् । जसले ट्रेकिङ प्रेमीहरूलाई आकर्षित गर्न सक्छ। विशेष गरी, हिमाली दृश्यावलोकनका लागि यो जिल्ला उपयुक्त स्थान मानिन्छ।

२. सस्कृति प्रस्तुतन र प्रवर्द्धन

रामेछापमा सांस्कृतिक पर्यटनको राम्रो सम्भावना छ, किनकि यो क्षेत्र विविध सांस्कृतिक परम्परा, जातीयता, र स्थानीय जीवनशैलीले भरिपूर्ण छ।
रामेछाप विभिन्न जातीय समूहहरूको घर हो, जहाँ शेर्पा, तामाङ, मगर, र अन्य समुदायहरूको अनौठो जीवनशैली र परम्पराहरू पाइन्छन्। पर्यटकहरूका लागि यी समुदायका कला, संगीत, परम्परागत भेषभूषा, र स्थानीय पर्वहरू विशेष आकर्षणका केन्द्र बन्न सक्छन्। विभिन्न जातीय समूहहरूको जीवनशैली, कला, र परम्पराहरूलाई पर्यटनसँग जोड्न सकिन्छ। ती समुदायहरूको जीवनशैली, कला, र संस्कृतिको अध्ययन गर्न पर्यटकहरू आकर्षित हुन सक्छन्। यदि पर्यटकहरू विच विविध सांस्कृतिक परम्परा, संगीत, नृत्य, परम्परागत भेषभूषा, प्रस्तुतन गर्न सके र सांस्कृतिक पर्यटनलाई प्रवर्द्धन गर्न ध्यान दिइयो भने, स्थानीय संस्कृति र परम्परालाई जगेर्ना गर्दै आर्थिक रूपमा फाइदा पनि उठाउन सकिन्छ। सांस्कृतिक विविधता पर्यटनको एक प्रमुख आकर्षण बन्न सक्छ।.

३. धार्मिक स्थलहरूको प्रचार-प्रसार

धार्मिक दृष्टिले पनि रामेछाप महत्वपूर्ण छ। रामेछाप जिल्लामा धार्मिक पर्यटनको पनि अत्यधिक सम्भावना छ, किनकि यहाँ धेरै महत्वपूर्ण धार्मिक स्थलहरू, मठमन्दिरहरू, र पवित्र स्थानहरू छन्। यस क्षेत्रका प्रमुख धार्मिक स्थलहरूमा भिमसेन थान, खाँडादेवी मन्दिर, थानापति महादेव मन्दिर र विभिन्न गाउँहरूमा रहेका अन्य पुराना मन्दिरहरू र गुम्बाहरू उल्लेखनीय छन् । यीनिहरूको आ-आफ्नो एउटा छुटै किम्बदन्ती रहेको पाइन्छ र धेरै पुजा गर्ने भक्तजनहरूको भिड लाग्ने गर्छ। यदि धार्मिक स्थलहरूको संरक्षण र मर्मत, पुर्वाधारको विकास, व्यापक प्रचारप्रसार र स्थानिय समुदायको संलग्नता भएमा पर्यटकीय आकर्षण बढाउने, स्थानीय अर्थतन्त्र सुधार गर्ने र धार्मिक तथा सांस्कृतिक सम्पदाको संरक्षण गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ।

४. एड्भेन्चर पर्यटनको सम्भावना

प्राकृतिक भू-दृश्यले साहसिक पर्यटन (एड्भेन्चर टुरिजम) का लागि पनि ठूलो सम्भावना दिन्छ। पर्वतीय क्षेत्रहरूमा पर्वतारोहण, रक क्लाइम्बिङ, र पदयात्रा जस्ता गतिविधिहरू लोकप्रिय हुन सक्छन्। साथै, तामाकोशी नदीमा जल क्रीडाका गतिविधिहरू (रिभर राफ्टिङ)पनि सञ्चालन गर्न सकिन्छ। साहसिक पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्न यस्ता गतिविधिहरू प्रभावकारी साबित हुन सक्छन्।

५. एकान्त र शान्ति खोज्ने पर्यटकहरूका लागि उपयुक्त

रामेछापका कतिपय भागहरू अझै विकासको मुख्य धारा बाहिर छन्, जसले शान्त र एकान्त खोज्ने पर्यटकहरूको लागि यो क्षेत्रलाई आदर्श बनाउँछ। विशेषगरी, नगरीकरणबाट टाढा रहन चाहने पर्यटकहरूको लागि प्रकृतिको गोदमा आराम गर्ने अवसर प्रदान गर्न सकिन्छ।

६. पूर्वाधारको विकास आवश्यक

पर्यटन विकासका लागि स्थानीय पूर्वाधारहरूको विकास अपरिहार्य छ। सडक यातायातको पहुँच विस्तार, पर्यटक सूचना केन्द्रहरूको स्थापना, र स्थानीय होटेल तथा होमस्टेहरूमा सुधार गर्न सकेमा यस क्षेत्रको पर्यटनलाई निकै लाभ हुनेछ। साथै, स्थानीय समुदायलाई पर्यटन विकासमा सहभागी गराउन सक्ने कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्न आवश्यक छ।

नेपालका अन्य प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यहरू जस्तै रामेछाप जिल्लाले पनि पर्यटकीय गन्तव्यको बन्ने ठूलो सम्भावना कोकेको छ । प्राकृतिक सुन्दरता, सांस्कृतिक विविधता, र धार्मिक महत्त्वले यस जिल्लालाई विशेष महत्व दिएके छ । स्थानीय सरकारले पूर्वाधारमा लगानी गर्दै पर्यटकीय गतिविधिहरूको प्रवर्द्धन गर्न सकेमा रामेछाप जिल्लाले पर्यटन उद्योगबाट ठूलो लाभ लिन सक्ने सम्भावना छ । (लेखक जोहोनसोन कार्की माओवादी केन्द्र निकट विद्यार्थी संगठन अखिल क्रान्तिकारीको रामेछाप जिल्ला कमिटिका सह-सचिव हुन् ।)